De Payment Service Directive 2, oftewel PSD2, is een nieuwe richtlijn die maandag door de EU is goedgekeurd. Deze EU-richtlijn moet het betalingslandschap aantrekkelijker en concurrerender maken. Wat dat met innovatie te maken heeft? Voor de ene speler wat meer dan voor de andere.

Tegenover licentiehoudende banken zijn het afgelopen decennium ontelbaar veel nieuwe toetreders in payments ontstaan. Deze nieuwe toetreders, denk aan Adyen, Global Collect of CCV, hebben allemaal onder de regels van de eerste Payment Service Directive uit 2007 een licentie gekregen als betaaldienstverleners. Een nieuwe versie daarvan, PSD2, is vanaf eind 2017 te verwachten.

Simon Lelieveldt was vanuit de Nederlandse Vereniging van Banken een klein decennium geleden nauw betrokken bij de voorbereiding van de invoering van de PSD1. Momenteel adviseert hij als zelfstandig consultant de marktpartijen over de gevolgen van de aankomende aanpassing.

Waarom is de nieuwe PSD2 nodig?
“Of het inhoudelijk echt nodig is, betwijfel ik. We hebben momenteel al goedwerkende systemen en regels dankzij de eerste PSD. Feit is wel dat in de Brusselse mechaniek er bij de evaluatie van richtlijnen automatisch een momentum ontstaat om een nieuwe versie te maken. Op dat moment proberen alle belanghebbenden de regelgeving naar hun hand te zetten. Zo heeft de Europese Commissie zich hard gemaakt om vergunningscategorieën op te nemen waarmee fintechspelers toegang krijgen tot de bankrekening van de klant, het zogeheten XS2A: Access tot he Account. Dat soort zaken heeft nu zijn weg gevonden in de PSD2.”

Goed nieuws dus voor de fintech-spelers?
“Ja, voor de fintech-spelers die hun klanten op een eenvoudige manier bank-onafhankelijke dienstverlening willen bieden, is dit een accelerator. Ik denk onder meer aan een bedrijf als AFAS, dat particulieren de mogelijkheid wil geven om één online huishoudboekje van alle bankrekeningen te maken en daartoe klanten vraagt de codes van de bank via de eigen site in te geven. In Nederland heeft de rechter zo’n opzet vorig jaar verboden, maar onder PSD2 moet dit alsnog mogelijk worden.
Ook de positie van bestaande betaaldienstverleners richting banken wordt versterkt. Banken hebben namelijk straks de plicht deze partijen een bankrekening te geven om hun betalingsverkeer af te wikkelen.
Daarnaast sluit ik niet uit dat juist de niet gereguleerde retailers, buiten de PSD2 om, allerlei innovaties in de markt zetten die aan de achterkant nog gewoon leunen op de huidige betaalinstrumenten. ”

Wat betekent dit alles voor de positie van banken?
“Voor banken zelf is het nu even stilzitten en geschoren worden. Zij worden dankzij de PSD2 in een soort gas-water-licht rol gedrukt, waarbij ze hun rekening-infrastructuur open moeten stellen voor gastgebruik. Natuurlijk, een proactieve bank kan ook prima besluiten om zélf het mechaniek van toegang tot de bankrekening te gebruiken om bankonafhankelijke dienstverlening aan de klant vorm te geven. Maar het is de vraag of er voor andere innovaties nog wel tijd en ruimte overblijft. Parallel aan de PSD2 zijn de Nederlandse banken namelijk druk doende om in 2019 instant payments te realiseren. Dat is dan wel een beetje de tragiek voor de bankensector, want eerder al legde de invoering van de PSD1, gevolgd door het Europees betalen via SEPA, een groot beslag op de innovatie- en verandercapaciteit.”

Wat merkt de consument hiervan?
“De Consumentbond is een belangrijke stakeholder, zowel in Nederland als op Europees niveau. Ook zij hebben bij de nieuwe regels hun duit in het zakje gedaan, bijvoorbeeld rond het recht op terugstorting bij foutieve betalingen. De vraag is echter of de doorsnee consument die wijzigingen in de praktijk wel opmerkt. Veel vervelender voor die consument is het dat er veel technieken zijn, zoals de ov-chipkaart, betalen per sms of de 0900-lijn, die wel aanvoelen als betalingsverkeer, maar waar geen PSD-vergunning nodig is en dus ook geen consumentbescherming van toepassing is.”

Tijd dus voor PSD3?
“Ja, voor zover we Europa over een paar jaar niet spuugzat zijn, komt er zeker een PSD3. En daarin zou ik het heel nodig vinden om te zorgen voor betere consumentenbescherming, voor met name al die toepassingen waarmee je wel kunt betalen, maar die niet onder het toezichtsregime van de PSD2 vallen. Zo borg je dat de spelregels voor alle aanbieders, van betaal-apps tot sms-diensten, gelijk zijn.”