De Nederlandsche Bank (DNB) heeft dit jaar in het geheim een deel van haar goudvoorraden weer uit de Verenigde Staten teruggehaald. Het zwaarbeveiligde transport met een lading van vier miljard euro vond in het diepste geheim plaats. Met het verplaatsen van de goudvoorraad wil DNB een evenwichtigere spreiding voor de goudreserves realiseren.

Zo blijkt uit De Volkskrant van 22 november. In de oude situatie bevond 51 procent van het goud zich in de Verenigde Staten bij haar Amerikaanse collega’s van de Federal Reserve. Het resterende deel ligt opgeslagen in Canada (20 procent) en het Verenigd Koninkrijk (18 procent). In Amsterdam was slechts elf procent van de goudvoorraad opgeslagen. Met de repatriëring is nu 31 procent opgeslagen in Amsterdam en hetzelfde percentage in New York. Volgens DNB voegt zij zich bij andere centrale banken die een groter deel van hun goudvoorraad opslaan in eigen land. Dit zou behalve een evenwichtigere verdeling ook zorgen voor een positief vertrouwen bij het publiek.

Rol van goud
Goud en zilver waren vroeger wereldwijd de belangrijkste betaalmiddelen. Edelmetalen zijn namelijk schaars en kunnen dienen als grondstof voor andere producten. De schaarste werd uiteindelijk een probleem toen de wereldeconomie begon uit te dijen, hierdoor was er te weinig fysiek goud beschikbaar. Door de schaarste is er overgestapt naar een systeem waarbij papieren bankbiljetten en nikkelen munten omgewisseld konden worden tegen een vaste hoeveelheid goud, ook wel bekend als de gouden standaard. Sinds de jaren zeventig is zowel de rol van goud als de dekking ervan aanzienlijk afgenomen. Centrale banken namen steeds meer andere valuta zoals dollars en ponden in hun reserves op en verkochten een deel van hun goudvoorraad. De goudvoorraad ging voornamelijk naar Aziatische banken, omdat zij juist geen of weinig goud hadden.

Geschiedenis goudverdeling
De verdeling van de goudvoorraden is al vaker gewisseld. Zo werd het Nederlandse goud in 1940 verscheept naar het buitenland, uit angst dat de nazi’s het zouden confisqueren. Dit is voor een deel ook gebeurd, de Duitsers verkochten het Nederlandse goud aan neutrale landen zoals Zwitserland. Een deel daarvan, 74 ton, is nooit meer teruggekeerd in Nederland.  In de periode na de Tweede Wereldoorlog tot aan begin jaren zeventig voegde DNB vooral veel goud toe aan haar reserves in voornamelijk New York. Bij de oprichting van Bretton Woods in 1944 van het IMF en de Wereldbank, werd afgesproken om alle valuta’s aan de dollar te koppelen. De dollar werd vervolgens gekoppeld aan het goud. Volgens hoogleraar financiële economie, Sylvester Eijffinger, begon in de jaren zeventig de stabiliteit van het stelsel scheuren te vertonen. “De VS drukte steeds meer dollars erbij om de Vietnam-oorlog te bekostigen.” Centrale banken begonnen daarom hun goudvoorraden af te bouwen, omdat er nauwelijks rendement op te behalen viel. “Goud is het minst rendabele deel van onze reserves, daarbij komt dat de kosten voor beheer heel hoog zijn”, aldus Eijffinger. Volgens Eijffinger is het idee voor de dollar als anker voorbij. Landen voeren nu weer een eigen intern monetair beleid met zwevende valuta. Hierdoor neemt het belang van de goudvoorraad als internationale reserves van centrale banken af.

Motieven voor repatriëring
Er is al langere tijd onrust over de opslag van het goud in de VS. Een van de redenen is dat er in de VS een enorme markt is voor goudfeatures, zogenaamde termijncontracten. Op papier is de totale goudvoorraad al vele malen verhandeld. Volgens goudgoeroe Willem Middelkoop in De Volkskrant: “Iedere goudstaaf zou meerdere eigenaren moeten hebben. Dat kan niet. Daarnaast is die handel geconcentreerd in de VS en daar ligt ook het fysieke goud.” Er gingen verschillende samenzweringstheorieën rond. Een van deze theorieën was dat de Amerikanen de goudvoorraad van DNB verduisterd hadden, omdat er al in geen tijden meer een Nederlander de voorraad bij de Fed had gecontroleerd. In 2012 verklaarde de Amerikaanse goudgoeroe James Rickards dat de VS plannen zou hebben om de goudvoorraad van andere landen in beslag neemt. Deze verklaring leidde tot Kamervragen. Minister Dijsselbloem reageerde hierop dat er voor Nederland geen aanleiding was om de goudvoorraad fysiek te controleren of deels te repatriëren, gezien de jaarlijkse controles en het feit dat alle verkopen altijd vlekkeloos zijn verlopen. Een andere mogelijke verklaring zou kunnen zijn dat DNB het geld heeft teruggehaald indien de Eurozone uit elkaar zou spatten, zodat zij genoeg voorraden hebben. Mocht dit gebeuren, dan zou dit genoeg geld zijn om Nederland door een eventuele crisis heen te loodsen.

Digitale euro’s
De vraag is eigenlijk waarom DNB de goudvoorraad niet inwisselt voor digitale euro’s op hun bankrekening. In een tijdperk waarin banken geld lijken te creëren door wat cijfers in te voeren en miljarden transacties in luttele seconden worden afgehandeld, lijkt de goudvoorraad nogal achterhaald. Vooral omdat de opslag DNB honderdduizenden euro’s per jaar kost. DNB  noemde in een publieksfolder uit 2010 de goudvoorraad liefkozend ‘ons appeltje voor de dorst’. De verklaring van minister Dijsselbloem in een brief aan de Tweede Kamer is dat goud een waardevast vertrouwensanker is in crisissituaties. “De ervaring van DNB leert dat in situaties waarin financiële activa fors in waarde dalen, het publiek en de markten vertrouwen blijven houden in goud.”

Wat de daadwerkelijke reden is voor de repatriëring van een deel van de goudvoorraad blijft giswerk. Waar de één een kern van waarheid ziet in de geldverduisteringspraktijken van de VS, is de ander ervan overtuigd dat de Eurozone uit elkaar spat en dat DNB daarom de goudvoorraad voor een deel terughaalt. Het is voor nu nog onduidelijk wat de motieven van DNB zijn. Misschien is het dan toch, zoals in De Volkskrant gesuggereerd werd, dat DNB te verknocht is aan haar goud.

 Bron foto: De Nederlandsche Bank