Wet- en regelgeving belemmert vaak economische vernieuwing. Ook overlegstructuren, overheidsinstanties en andere gevestigde belangen maken het voor ondernemers lastig om te innoveren. Dit stelt secretaris-generaal Maarten Camps van het ministerie van Economische Zaken in zijn nieuwjaarsartikel in het economentijdschrift ESB. Volgens Camps lopen innovatieve ondernemers tegen instituties aan die op een ouderwetse manier publieke belangen veilig willen stellen. Camps pleit er daarom voor dat de overheid meer los moet laten op het gebied van regelgeving. 

In het verleden nam de welvaart in Nederland toe doordat oude technologieën, kennis, concepten en verdienmodellen plaatsmaakten voor nieuwe en productievere vondsten. Het verschil met de innovatie van toen en nu is dat het tempo waarmee de vernieuwingen plaats vinden vele malen hoger ligt. Volgens Camps heeft Nederland bij uitstek de kwaliteiten om de kansen van de vernieuwing te benutten. Zo lopen Nederlanders voorop in de adoptie van nieuwe technologieën. Verder bieden de Nederlandse bevolkingsdichtheid en schaal goede mogelijkheden om tegen relatief lage kosten nieuwe initiatieven breed in de markt te zetten. Bovendien, stimuleert de overheid innovatie, maar tegelijkertijd werkt zij weer tegen.

Alternatieve financiering
Alternatieve vormen van financiering, zoals crowdfunding en kredietunies, kampen namelijk met verschillende hindernissen. Zo zijn de regels waaraan financieringsvormen moeten voldoen opgesteld voor traditionele banken. Voor veel start-ups is het bijna niet mogelijk om aan deze eisen te voldoen. Hoogleraar duurzaamheid en maatschappelijke verandering aan de Universiteit Utrecht Herman Wijffels beaamt dit in een interview met de Rabobank. De belangrijkste verschuiving die Wijffels ziet is de verschuiving van de rol die banken hebben binnen de economie. De banken hebben niet langer de rol van innovators, maar van uitvoerders. Door die rol van uitvoerende bank die zij momenteel hebben, blijft er weinig ruimte over voor creativiteit en verantwoordelijkheid om in te spelen op de daadwerkelijke behoeftes van hun klanten. “Dit is vernieuwing de verkeerde kant op. We zitten als samenleving in de kramp van angst. De tijd is rijp om die kramp te vervangen door realistische uitgangspunten”, aldus Wijffels. “Banken hebben geleerd en zijn veranderd. Zij moeten nu de kans krijgen én grijpen om met nieuwe constructies ondernemers te ondersteunen.”

Bitcoin
Ook de munt die vrij was van wet- en regelgeving begint inmiddels veel meer te maken te krijgen met wet- en regelgeving. Zo moet er nu ook belasting betaald worden over Bitcoin. Of Nederland de Bitcoin daadwerkelijk erkent als officiële valuta is nog onbekend. Duitsland loopt hierin wel voorop, zij waren het eerste land dat de Bitcoin als officiële valuta accepteerde. In Amerika is intussen volop de jacht geopend op Bitcoin door het Department of Homeland Security, comité van de Amerikaanse senaat. Zij maken zich zorgen dat Bitcoin gebruikt wordt voor malafide praktijken zoals witwassen en drugsverkoop. Volgens het New York Department of Financial Services houden veel  Bitcoin-ondernemingen zich niet aan de wet.

Belemmering
Ondanks dat de overheid innovatie stimuleert, belemmert zij tegelijkertijd innovatie. De remmingen zitten vooral op institutioneel vlak zoals wet- en regelgeving, procedures en besluitvormingsprocessen, maar speelt ook in het krachtenveld van gevestigde belangen en organisaties. Zo stelt Camps dat de regelgeving teveel gericht is op de bestaande orde. Economische belangen delven vaak het onderspit tegen bijvoorbeeld milieubelangen die juridisch zijn verankerd. Volgens Camps kan  de besluitvorming in Nederland en Europa de maatschappelijke en technologische niet bijhouden. Door het instellen van minder gedetailleerde wet- en regelgeving zou dit al een hoop schelen. Zo zou de overheid moeten vaststellen wat de publieke doelen zijn met betrekking tot veiligheid en arbeidsomstandigheden, maar zouden andere partijen hierin vrij moeten zijn om dit in te vullen zoals ze willen.

Innovatieve ondernemers
Vaak zijn het de kleine en nieuwe bedrijven die met innovatieve ideeën en concepten de bestaande orde uitdagen. “Deze ambitieuze ondernemers hebben ruimte nodig om nieuwe technologieën of verdienmodellen snel toe te passen,” aldus Camps. “Die ruimte krijgen ze echter vaak onvoldoende, omdat beleidsmakers en politici de nieuwe ontwikkelingen tegemoet treden met de bestaande instituties als referentiekader en de gegeven marktordening als norm.”

Bron foto: fme.nl