Je hebt meestal een bank nodig om een hypotheek te krijgen. En die hypotheek is nodig om dat droomhuis te kopen. Toch? Stel nou dat dit niet meer zo hoeft te gaan. Wat indien er andere mogelijkheden zijn? En je het geld voor de aanschaf van een huis of voor een auto op een geheel nieuwe wijze kunt regelen. Of zelfs helemaal niet meer hoeft te regelen.

Banken hebben het zwaar. Ook al is dat zeer relatief. Want ze hebben een verleden waarbij het geld vrijwel als vanzelf binnenstroomde. Vooral de inkomsten van leningen en hypotheken waren snel verdiend. De meeste bankdirecteuren van lokale vestigingen wisten al op 1 januari van een jaar welke winst ze op het eind van dat jaar zouden maken. Voor slechts 5 procent van de omzet en winst moesten ze nog wat inspanning verrichten, maar de rest was al bij voorbaat duidelijk. Dat lijkt nu in rap tempo te veranderen.

Door de lage rentestanden en de verhoogde concurrentie is de winst van banken niet meer vanzelfsprekend. Er moet nu echt gewerkt worden. En dat terwijl er ook veel personeel moet verdwijnen om de bank meer rendabel te maken. Maar komen de mensen nog wel geld lenen voor een huis of een nieuwe auto? Voorlopig misschien nog wel, maar hoe lang zal dat nog duren? Mensen hebben niet veel vertrouwen meer in de bank of haar adviseurs. Wanneer er alternatieven zijn, dan zullen velen voor die alternatieven kiezen. En die alternatieven komen eraan.

Geld kun je op steeds meer manieren lenen. Er zijn de zogenaamde peer-to-peer (p2p) oplossingen. Daarbij wordt het geld rechtstreeks geleend van andere mensen, die op hun beurt zo een hoger rendement op hun spaargeld krijgen dan de banken nu geven. In Nederland heb je daarbij bemiddelingsinitiatieven als Geldvoorelkaar en Lendica. Internationaal heb je Zopa en bijvoorbeeld de LendingClub. Een auto hoef je overigens niet per se meer aan te schaffen. Je kunt al langer auto’s huren, maar sinds kort ook tegen aantrekkelijke tarieven voor de korte termijn – dus alleen wanneer je die wagen echt nodig hebt. Want staan de meeste auto’s niet vooral stil voor de deur? Daarom kun je ook auto’s delen met anderen (Greenweels). Of goedkoop leasen via verschillende constructies. Een grote investering en de daarmee samenhangende lening bij een bank is daarvoor dan niet meer nodig. En indien je toch wilt kopen, kun je steeds makkelijker bij andere lenen.

Dat banken winst maken is niet meer vanzelfsprekend; er moet nu echt gewerkt worden

Bij het kopen van een huis ligt dat nu nog anders. Daar is de bank nog wel de eerste partij om naar toe te stappen. Maar ook daar zien we een verschuiving nu er steeds meer aanbieders van hypotheken op de markt komen. Eerst kwamen de verzekeraars met hypotheekproducten. Natuurlijk zijn een aantal van die verzekeraars verbonden met onze banken, maar er is toch wel een verschil. Tussendoor probeerden nog enkele andere Nederlandse bedrijven een stuk van de grote hypotheektaart te pakken. Zo heeft de Bijenkorf even geprobeerd om hypotheken te slijten. En kun je nu hypotheken krijgen van geheel andere instanties zoals pensioenfondsen. Intussen worden de intermediairs (Hypotheker, Vereniging Eigen Huis) steeds belangrijker. Ofschoon ik zelf bij een bank werkte namen mijn dochters niet eens de moeite om naar een bank te stappen toen ze op zoek waren naar een hypotheek. Zij gingen linea recta naar de Hypotheker.

In het buitenland (o.a. China) worden p2p hypotheken nu populair. En er wordt overal en steeds vaker bij familie geleend (bijvoorbeeld de familiehypotheek van Vereniging Eigen Huis). Nieuwe geldsystemen zoals de bitcoin geven weer andere mogelijkheden. Het wordt echt tijd dat de banken hiernaar kijken. En dat ze meer gaan innoveren, met de klant centraal. Anders is hun grote winstkanon en hun rol in de nabije toekomst snel uitgespeeld.